“Patentterreur verjaagt app-makers uit ‘gevaarlijk’ VS” kopte een artikel op de technologie-website Webwereld. Het was een artikel waar ik al een tijdje op zat te wachten. En ik werd er niet blij van. Kun je als Nederlands (of Europees) technologiebedrijf met een software-product mondiaal succes hebben? Met de patentoorlog die gaande is wordt het in ieder geval niet gemakkelijker.

Nederlandse software-makers zijn altijd al huiverig geweest voor verkoop in Amerika. De angst voor torenhoge claims is groot. Geen idee of dit volledig terecht is, maar ik kan mij er iets bij voorstellen. Amerika heeft nu eenmaal de reputatie dat klanten (of zelfs wildvreemden) je voor de raarste dingen voor het gerecht slepen. Vroeger hoefde je praktisch alleen maar bang te zijn dat anderen schade opliepen bij gebruik van jouw producten. En als jouw product goed in elkaar zat, dan waren de risico’s beperkt. De patentoorlog heeft hier een nieuwe dimensie aan toegevoegd.

Software-ontwikkelaars zijn over het algemeen creatieve mensen die features bedenken waar je bij staat. Stop een stel software-savvy mensen in een hok en de ideeën stromen over. Tot de patent-oorlog uitbrak was het een kwestie van prioriteren en bouwen maar. Tegenwoordig moet je rekening houden met patenten. Stel dat je een goed idee hebt voor een nieuwe feature, dan is de kans groot dat jij niet de enige bent met dit ‘briljante’ idee. En als iemand in Amerika dat idee ook had en hij werkt bij een groot bedrijf, dan is de kans groot dat het idee gepatenteerd is.

Maar wat betekent een software-patent eigenlijk? Kort gezegd komt het er op neer dat als je gepatenteerde technologie in jouw software gebruikt, dat je moet betalen aan de patenthouder. Ook als je ten tijde van de software-ontwikkeling niet wist dat er een patent was. Tijdens het ontwikkelen van software kun je dus ongemerkt inbreuk maken op patenten van anderen. Aan het proces van software ontwikkelen is door de patent-oorlog een extra activiteit toegevoegd: onderzoek doen naar patenten en nieuwe patenten aanvragen.

Nu gelden de patenten strikt gezien alleen voor Amerika. In Nederland (en geheel Europa) is het niet mogelijk om patenten op software aan te vragen. Software wordt gezien als algoritmes, wiskundige formules dus. En uitvindingen in de wiskunde kun je in Europa niet patenteren. Is er dus wel een probleem?

De Amerikaanse markt wordt gevormd door de patentoorlog. Amerikaanse softwarebedrijven houden bij de ontwikkeling van software rekening met patenten. Ze gebruiken geen gepatenteerde ideeën of patenteren zelf defensief. Amerikaanse bedrijven groeien op in een ecosysteem waarin patenteren een normaal onderdeel van het leven is. Europese bedrijven komen tot wasdom in een ander model. Omdat zij nooit rekening hoefden te houden met patenten, maken zij ongemerkt inbreuk op allerlei Amerikaanse patenten. Dit is geen enkel probleem, totdat ze de Amerikaanse markt op gaan. Het ‘niet gewend zijn aan patenten’ is een barrière voor toegang tot de Amerikaanse markt.

Op zich is Europa voor een Nederlandse bedrijf groot genoeg. Er zijn groeimogelijkheden zat op ons continent. Er is echter een bepaald type markt waarbij Amerika een must is: de winnner-takes-all-markt. Dit is een markt waarbij één of twee grote spelers (uiteindelijk) domineren. Enkele voorbeelden zijn: zoekmachines (Google, Yahoo, MSN), en sociale netwerken (FaceBook, LinkedIn). In een markt waarbij Europeanen niet naar Amerika kunnen, maar Amerikanen wel naar ons, delven wij per definitie het onderspit.

Er is echter een positieve kant aan de patent-woede. Tegenstanders van (software)patenten claimen dat patenten innovatie in de weg staan. In een systeem van gesloten innovatie kun je niet bij elkaar in de keuken kijken en geen gebruik maken van uitvindingen en ideeën van anderen. Europese bedrijven zijn door de koers van open innovatie wellicht in het voordeel. Hoewel hier ook het principe geldt dat Amerikanen wel in onze keuken kunnen kijken, maar wij niet in die van hen.

We zullen het zien.